وزير راه و ترابري:طرح مطالعات متروي هشتگرد – قزوين در صورت مقرون به صرفه بودن ، به هيات دولت ارائه مي شود
علی محمدزمانی؛ بحث مطالعاتي و کارشناسي طرح متروي هشتگرد به قزوين:
به هزار و يک دليل ، اعتقاد راسخ داريم که بهره برداري از فناوري ايمن ، نوين و کارآمد مترو در سيستم حمل و نقل جاده اي و ميان شهري اين اقليم ، نه تنها مقرون به صرفه است و توجيه کامل اقتصادي دارد؛ بلکه گامي مهم و اساسي در توسعه و پيشرفت کشور محسوب مي شود و نقش اساسي و استراتژيک در پيشرفت منطقه و سرزمين پهناور ايران خواهد داشت . ما خارج از تعصبات محدودمنطقه اي و به دور از هرگونه نگرش سياسي و فقط از بعد اقتصادي آن هم با نگرشي ملي و فرامنطقه اي و رشد و توسعه ميهن عزيز ، به تجزيه و تحليل طرح متروي هشتگرد – قزوين و ذکر چند مزيت و اهميت شاخص اين طرح ملي و اقتصادي به اختصار مي پردازيم و تصميم گيري ، پيگيري و طرح تکميلي و اجرايي اين پروژه مهم و ملي را به مسؤلان استاني و کشور واگذار مي کنيم:
۱-موقعيت خاص جغرافيايي و حمل و نقل بين المللي قزوين:
قزوين در چهارراه بين المللي کريدر شمال و جنوب قرار دارد و از ديرباز در چشم انداز توسعه کشور نقش اساسي داشته و مورد توجه مسئولان کشور بوده است.سابقه مدنيت و شهرنشيني در قزوين امسال به مرز ۱۷۶۲ سال نزديک مي شود ، آيا اين که در اولين تلگرافي که در کشور استفاده شده ، نام قزوين به چشم مي خورد ، اتفاقي است؟ آيا راه اندازي نخستين ايستگاه مجهز راه آهن ، احداث اولين هتل مدرن کشور (گراند هتل) و بهره برداري از نسل اول بزرگراههاي نوين (آزاد راه تهران-قزوين) در حدود چهل سال قبل و احداث اولين شهر صنعتي کشور در قزوين به قابليت ها و توانمنديهاي اين سرزمين جهت توسعه حمل و نقل کشور باز نمي گردد؟ در حالي که دقيقاً صد سال از آغاز به کار شهرداري در اين کهن ديار مي گذرد ، اما بسياري از کمبودها علاوه بر آنکه از يک سو خود را به رخ ساکنين آن مي کشاند ، از سوي ديگر بار گراني از کمبودها و معضلات را از ناحيه مهاجرين و هزاران مسافر روزانه ، بر پايتخت منتقل و تحميل مي کند.
۲-صرفه جويي چشمگير در مصرف سوخت:
تردد روزانه صدها خودرو در مسير قزوين به تهران و بالعکس که اکثرا به صورت تک سرنشين صورت مي گيرد بدون شک پر هزينه در مصرف سوخت و سوزاندن سرمايه هاي کشور محسوب مي شود . انرژي بنيان اصلي توسعه در جوامع پيشرفته امروزي است و کاملا مشخص است هر خط مترو به طور ميانگين ۴۰ درصد مصرف سوخت وسايل فصلي عبور و مرور را در مقايسه مشابه کاهش خواهد داد و تاثير قابل توجهي در کاهش مصرف سوخت دارد.
۳–تسهيل در حمل و نقل جاده اي و کاهش حجم ترافيک در يکي از محورهاي پر تردد کشور:
آزادراه تهران-قزوين که همواره يکي از مسيرهاي پر تردد کشور محسوب مي شود ، امروزه به جهت حجم بالاي ترافيک به خصوص در مسير تهران-کرج ، کارآيي و مفهوم خود را کاملا از دست داده است.لذا اکنون زمان بازنگري در جهت توسعه اين بزرگراه و يا جايگزيني مناسب آن فرا رسيده است و تنها و بهترين گزينه توسعه اين شاهرگ حياتي کشور ، ادامه متروي هشتگرد به قزوين مي باشد که موجب تسهيل در رفت و آمد ميان اين مسير پر ترافيک که همواره از تزاحم ازدياد خودروها رنج مي برد، خواهد شد و با کاهش تردد در آزادراه ،ميانگين ايمني و سلامتي و تسهيل در رفت و آمد ماشين هاي در حال گذار افزايش خواهد يافت.
۴-جلوگيري از تصادفات و خسارات سنگين مالي و جاني در کشور:
در شماره پيشين در مورد تصادفات اتوبان سخن گفتيم و در اينجا نيز به برخي از نکات اشاره مي کنيم . مطابق آمارهاي رسمي در حوزه استحفاظي قزوين بيش از هفت هزار دستگاه اتوبوس تردد مي نمايند و طبيعي است اگر از هر هزار اتوبوس يک واحد آنها تصادف کند حداقل ۷ تصادف در روز خواهيم داشت ، سال گذشته در محورهاي مختلف قزوين بيش از ۶۴۰ نفر کشته و ۸۶۵ نفر نيز مجروح شده اند و فقط در بخشي از اتوبان قزوين-تهران سالانه ۶۸ کشته روي مي دهد و از ميزان خسارات سنگين مالي نيز آمار و اطلاع دقيقي در دست نداريم .به هر حال آثار زيان بار تصادفات مرگبار و جبران ناپذير آن در متلاشي شدن خانواده ها و لطمات شديد آن در روح و روان آحاد جامعه و اقتصاد کشور کاملا مشهود است؛ لذا با انجام طرح متروي هشتگرد-قزوين تا حدود بسيار زيادي مي توان از اين همه خسارات مالي و جاني جلوگيري کرد
. ۵-تاثير جدي در خلوت کردن تهران و کاهش تردد خودرويي مسافران:
وجود بيش از ۲۵۰۰ کارخانه صنعتي در قزوين و ساکن بودن اکثريت قابل ملاحظه اي از مديران و صاحبان اين واحدها در تهران و انجام تردد با خودروهاي اغلب تک سرنشين در داخل شهر تهران به مقصد قزوين و بالعکس و نيز عبور و مرور بين جاده اي حجم بالايي از ترافيک در اين محدوده را تشکيل مي دهد ، با وجود مترو ، مسافرت به تهران از طريق مترو جايگزين مسافرت با خودرو خواهد شد و در داخل شهر تهران نيز بدون اينکه هر مسافر خودرويي را به آمار خودروهاي موجود در شهر تهران بيفزايد با دسترسي به مترو مي تواند به اقصي نقاط داخل شهر سفر کند و نتايج آن علاوه بر کاهش حجم ميان جاده اي ، در کاهش حجم ترافيک خيابانهاي داخل شهر تهران نيز تاثير به سزايي خواهد داشت. از سوي ديگر انتقال دفاتر مرکزي شرکت ها و کارخانجات که حتي دستورالعمل رياست محترم جمهور را نيز به همراه دارد ، سهولت و زمينه انتقال آن با وجود مترو به قزوين حتي با استقرار در محل توليد و خدمات اين شرکت ها فراهم مي شود ، پرسنل و کارکنان آنان هم ، آرامش سفر با مترو و طي فاصله يک ساعته پايتخت تا قزوين را جايگزين اتلاف اوقات گرانبهاي خود در ترافيک سرسام آور تهران خواهند ساخت.
۶-انتقال طبيعي بخش مهمي از ترمينال غرب تهران به قزوين:
در حال حاضر ورودي تهران(ايستگاه مترو) يکي از شلوغ ترين مراکز توقف خودروها در محلي پر ترافيک به جهت تمايل استفاده مسافرين از مترو به شمار مي رود. با ادامه مترو هشتگرد به قزوين اکثر مسافرين از مبدا قزوين که مقصد آنها تهران است ديگر تمايل سفر با خودرو در اتوبان را نخواهند داشت . لذا با وجود مترو ، انتهاي مقصد سفر به تهران از ناحيه غرب کشور به طور طبيعي به قزوين منتهي و منتقل مي شود و در مسير بالعکس تهران به قزوين نيز اکثر مسافرين ترجيح مي دهند تا آخرين ايستگاه يعني تا قزوين را با مترو طي کنند. بديهي است با راه اندازي مترو ، مسافرين مي توانند از قزوين به هر نقطه اي که در تهران مايل باشند ، به شکل يه شبکه ي کامل و مطمئن ، عبور و مرور سفر کنند . در اين صورت کاملا طبيعي است که بخش عمده اي از ترمينال غرب تهران (که در ضلع شمال غربي پايتخت و جنب ميدان آزادي واقع است)به شهر قزوين ، منتقل مي شود و با حضور شرکت هاي مختلف تعاوني مسافربري در ترمينال قزوين ، اين شهر به عنوان يکي از مراکز عمده حمل و نقل کشور براي پيوند استانهاي گيلان ، مازندران ، زنجان ، همدان ، کرمانشاه ، اردبيل و مرکزي در خواهد آمد و در نتيجه تاثير چشمگيري در کاهش ازدحام و شلوغي بيش از حد غرب پايتخت خواهد داشت.
۷- جلو گيري از سکونت ناخواسته در قزوين و تاثير در بهبود وضعيت مسکن
از سوي ديگر به علل مشکلات عديده حمل و نقل که شرح مقداري از آن گذشت ، اغلب دانشجويان ، استادان و مديران مقيم تهران ناچار به اقامت اجباري و اجاره وحتي خريد منزل در قزوين هستند که علاوه بر مسائل و معضلات خاص خود موجب کمبود شديد مسکن و افزايش شديد بهاي اجاره خانه در قزوين گرديده است . در حا ليکه با وجود مترو بسياري از آنان مي توانند پس از پايان کار و درس روزانه خود حتي ضمن مطالعه و برنامه ريزي امورات جاري در آن ، به شهر مبدا بازگشته و اغلب آنان با تردد با مترو ديگر نيازي به تهيه مسکن در قزوين نخواهند داشت در نتيجه تا حدود زيادي ، کاهش چشم گيري در حل مشکل گراني مسکن و هزينه اجاره نشيني دانشجويان و اجاره بها در شهر قزوين را در پي خواهد داشت .
۸ -حفظ محيط زيست و جلو گيري از آلودگي هوا
در هر ساعت و هرروز صدها و هزاران خودرو ، اتوبوس ، سواري در اتوبان قزوين – تهران تردد مي کنند و ترافيک در آن ديگر به ترافيک در داخل شهرهاي پر ترافيک بي شباهت نيست و دود مرگبار آغشته با سرب ، آلودگي که از اگزوزهاي اتوبوس هاي گازوئيلي و سواري ها بيرون مي زند ، نياز به توضيح ندارد که تا چه اندازه تاثير فراواني در تخريب محيط زيست و آلودگي هوا دارد . در حالي که با احداث مترو ، مي توان تا حد زيادي از آلودگي محيط زيست جلو گيري و در حفظ آن و ايجاد هواي پاک و تازه و احترام به طبيعت اقدام جدي به عمل آورد
۹ -رونق گرد شگري در کشور و قزوين به عنوان پايلوت منتخب گرد شگري سازمان ملل
قدمت تاريخي منطقه قزوين بر اساس اسناد و مدارک به دوران مادها ( قرن نهم پيش از ميلاد ) مي رسد و تاکنون بيش از ۱۰۴۵ اثر از بناهاي تاريخي در فهرست آثار ملي کشور از جمله مساجد کهن ، امامزاده ها ، تکايا ، قلعه ها ، بازارها ، گرمابه ها ، آب انبارها و . . . به ثبت رسيده است و در سالهاي اخير قزوين به عنوان پايلوت گردشگري اسکان بشر سازمان ملل که به دلايل احراز نخست تعداد آثار ثبت شده ملي و قرارگرفتن در مسير چهار راه جنوب ، شمال ، شرق و غرب ايران و بازديد سالانه ۴۰ ميليون نفر از اين استان صورت گرفته است، بهره برداري از مترو ، ميتواند قزوين را به يکي از مقاصد خوب گردشگري کشور تبديل کند ، و با دسترسي آسان و سريع گردشگران خارجي به ابنيه تاريخي ، گردشگري قزوين به عنوان بخشي از سرزمين پهناور ايران ، زمينه لازم درگسترش جاذبه هاي توريستي و جذب توريست فراهم مي شود و گردشگري را درکشور بسيار متحول خواهد کرد و حتي علاوه بر جذب توريست خارجي ، گردشگران ايراني و هر يک از ساکنين تهران از اولين ايستگاه نزديک مترو ، با تعويض چند خط ، مي توانند به تماشاي آثار باستاني و تاريخي و ديدني هاي اين خطه از سرزمين پهناور ايران که زماني پايتخت کشور هم بوده است، بپردازند .
۰ ۱ - ايجاد اشتغال و رونق اقتصادي در منطقه و کشور
با توجه به دغدغه بيکاري و اهداف عالي مسؤلان در جهت اشتغالزايي و کاهش نرخ بيکاري درکشور ، پروژه احداث متروي هشتگرد به قزوين ، بسياري از شاخه هاو زير شاخه هاي صنعت و خدمات کشور را فعال خواهد کرد و زمينه را جهت اشتغال کارگران بومي ، تکنسين ها و مهندسين ايراني فراهم مي سازد لذا از اين منظر نيز جهت احداث مترو ، بازدهي اقتصادي فراواني را در جهت رشد و توسعه کشور به همراه مي آورد .
۱۱ -جذب سرمايه گذار خارجي با توجه به اقتصادي بودن طرح و بازگشت سريع سرمايه :
پروژه ملي متروي هشتگرد- قزوين تونلي نيست و هزينه هاي غير قابل جبران ويا گزافه غير معمول و غير قابل برگشت ندارد اين طرح بدون نياز به خريد و تصرف زمين مي تواند در حاشيه و حريم اتوبان و به موازات آن همانند تهران – کرج انجام شود . واز اين جهت نياز به صرف سرمايه هنگفت خريد و تصاحب زمين ندارد و از جهت بازگشت سرمايه هم به علت وجود دائمي و کثرت مسافر صد در صد داراي توجيه اقتصادي است و پيشنهادات سرمايه گذاري نيز از سوي برخي شرکت ها از کشورهاي پيشرفته وجود داشته که بدليل عدم اتخاذ تصميم قطعي مسؤلان راکد مانده است؛ لذا جذب سرمايه گذار خارجي جهت اين طرح ملي و منطقه اي به سهولت فراهم ، امکان پذير و مورد استقبال است.
۱۲ – نياز به ارتباط استراتژيک مرکز با قزوين بخصوص در شرايط بحراني و حوادث غيرمترقبه :
حوادث تاريخي گذشته و ايام پر حادثه انقلاب اسلامي بخوبي بيانگر آن است که در شرايط دشوار و بحراني ، قزوين همواره يکي از مناطق معين استان تهران بوده و هست و در شرايط دشوار حوادث وبلاياي طبيعي نيز بايد امکان سريع وآسان مرکز با شهرهايي همچون قزوين و بالعکس فراهم گردد و بي جهت نيست که در چهل سال قبل اولين آزاد راه کشوردرمسير تهران به قزوين احداث گرديد و در بررسي پيش بيني هاي مسائلي همچون زلزله بايد همواره در جهت ارتباط استراتژيک و امکان دسترسي سريع چاره انديشي کرد و به طور مثال اخيرا سرماي فلج کننده و بي سابقه زمستان ۸۶ علاوه بر ايجاد مشکلات عديده و مسدود شدن اين شاهراه مواصلاتي ارتباط با پايتخت و بالعکس موجب قطع ارتباط مرکز با غرب کشور گرديد ، علاوه بر فلج شدن اقتصاد کشور موجب سرگرداني و تهديد به مرگ هزاران مسافر در راه مانده شد و راه آهن محدود منطقه بعنوان تنها ارتباط ممکن با مرکز ، تا حدودي ناجي و مشکل را مرتفع کرد ، لذا از اين ابعاد نيز نياز به مترو در شرايط بحراني و بروز حوادث غير مترقبه در اين محور ، بيش از پيش قابل بررسي و نگرش جدي است
۱۳ – استان قزوين فاقد فرودگاه و امکانات لازم زير بنايي :
استان قزوين در مقايسه با اکثر ساير استان هاي کشور که داراي امکانات مناسب خاص استان ها هستند نيز قابل مقايسه نمي باشد و از اين جهت نيز داراي بسياري از کمبودها و شرايط خاص است و به همين لحاظ اين استان فاقد فرودگاه و بسياري از امکانات زير بنايي مناسب است .علت اصلي فقدان بسياري از کمبودهاي اساسي نيز ، نزديکي به پايتخت است؛ لذا اين نزديکي و آن فقدان امکانات نيز ضرورت احداث متروي هشتگرد به قزوين را ايجاب مي کند .
۱۴ -عدم تناسب حتي توسعه راه آهن کنوني با نيازهاي منطقه و اهداف تعريف شده :
طرح هايي همچون توسعه راه آهن کنوني يا حتي طرح دو بانده کردن خطوط راه آهن فعلي منطقه از حيث رسيدن به اهداف فوق تاثير چنداني در محقق شدن آثار مثبت و مزيت هاي اين طرح ندارد و دليل آن نيزکاملا از جهت نا همگون بودن امکانات و نيازها و عدم تناسب و سنخيت آن با اهداف ، عدم سرويس و خدمات مناسب مورد تقاضا بطور حتم با عدم استقبال عمومي و ناکامي در رسيدن به اهداف مذکور در نيل به اهداف توسعه کشور مواجه و سرانجام راه به بيراهه بردن است؛ لذا تاکيد مجدد بر اين نکته و مطلب داريم که همه مزيت ها و آثار مثبتي را که باختصار به آنها اشاره رفت ، تنها و تنها با احداث متروي هشتگرد – قزوين محق خواهد شد و زمينه ساز همه مزيتهاي مذکور در رسيدن به اهداف مهم و ذيقيمت منطقه اي و کشوري است.
اکنون با توجه به سخنان وزير محترم راه و ترابري و با توجه به نکات کارشناسي مطروحه بر مسؤلان محترم استان قزوين فرض است تا با تشکيل يک کميته راهبردي به طور جدي پيگيراين موضوع باشند و با احاله اين پروژه و طرح ملي به دستگاههاي مرتبط ، کارشناسان و صاحبنظران برنامه ريزي و اقتصادي استان جهت تهيه طرح مستند به محاسبات آمار و ارقام مبني بر مقرون به صرفه بودن طرح و ملاحظات متکي بر نيازها و واقعيت ها و نيز مستندات فرهنگي ، اجتماعي ، جغرافيايي ، اقتصادي ، امنيتي گردشگري و ساير ملاحظه ها و مزيت ها ، نسبت به تهيه و ارائه طرح جامع و اقتصادي مفيد و صحيح و ياري وزير محترم راه و ترابري ، زمينه هاي لازم را براي تقديم طرح راه اندازي مترو در مسير هشتگرد- قزوين به هيات دولت فراهم کنند و در برنامه سفرآتي رياست محترم جمهور نيز اين مهم را از منظر کارشناسي و مزيت هاي فراوان ملي و منطقه اي مطرح و پيگيري نمايند .
بديهي است مسؤلان محترم استان با پيگيري هاي مستمر در جلب توجه دولت به نکات اقتصادي و همه جانبه اين پروژه ملي ،خدمتي بزرگ و درخور تقدير و ماندگار را به مردم منطقه و کشور خواهند کرد . اميد است اين طرح هر چه سريعتر به لحاظ اهميت بسيار زياد در اولويت دستور کار اول و مهم مسؤلان قرار گيرد ،قبل از آنکه فرصتها از دست برود . فراموش نکنيم که فردا ،دير است .
مدیر مسوول فصلنامه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن قزوین