با رساندن آخرين تلگرام در بيست و هفتم ژانويه (هفتم بهمن ماه) توسط شرکت وسترن يونيون عصر تلگرام، در آمريکا به پايان رسيد.
امید حبیبی نیا پژوهشگر ارتباطات
با رساندن آخرين تلگرام در بيست و هفتم ژانويه (هفتم بهمن ماه) توسط شرکت وسترن يونيون عصر تلگرام، در آمريکا به پايان رسيد. اگرچه در ده سال گذشته با رشد پرشتاب اينترنت در جهان، ازنقش تلگرام در انتقال سريع اطلاعات فوری کاسته شده بود اما ده سالی طول کشيد تا زمان به تاريخ پيوستن اين پديده رسانه ای در کشوری که زادگاه آن بوده به سر برسد. مسئولان وسترن يونيون کمپانی که صد و پنجاه و پنج سال در زمينه ارسال تلگراف فعاليت می کرد، در اين باره می گويند: "ارسال هر تلگراف هزينه ای معادل دو دلار داشت که قابل رقابت با ساير سرويس های ارتباطی نبود." در واقع وسترن يونيون به عنوان بزرگترين و قديمی ترين شرکت تلگراف سال گذشته از ارسال تلگراف تنها پانصد هزار دلار در آمد داشته است که به هيچ وجه به ساير درآمدهای اين شرکت از جمله انتقال پول که چهار ميليارد دلار سود خالص داشته است، قابل مقايسه نبود. تلگرام که در نيمه نخست قرن وظيفه انتقال سريع اطلاعات را بر عهده گرفت و نقشی اساسی در توسعه اجتماعی يافت به تدريج با افزايش خطوط تلفن در منازل و سپس سرعت يافتن پست، که در اغلب کشور نامه ها را همان روز يا روز بعد به مقصد می رساند با خطر روبرو شده بود. مرگ دير هنگام اما مدت زيادی طول کشيد تا در مقايسه با سرويس های ديگر نظير فکس، تلفن، تلفن همراه، پيام های کوتاه، نامه فوری، ای ميل و سرانجام تيز پيک (مسنجر) و تلفن اينترنتی، ارسال يک تلگرام امری کم فايده تر به نظر برسد. در سال گذشته در آمريکا تنها بيست هزار تلگرام مخابره شده است. اگرچه شيوه ارسال تلگرام يعنی مراجعه مشتری به باجه پست يا تلگرافخانه مدتهاست سپری شده و اغلب مشتريان در کشورهای مختلف می توانند از طريق تلفن با مرکز مخابره تلگراف تماس بگيرند و پيام تلگرافی خود را بخوانند، اما اين آمار با ميزانی که مردم در حدود سی سال پيش يعنی پيش از آغاز انقلاب ارتباطات از تلگراف استفاده می کردند بسيار فاصله دارد. بسياری از کارشناسان ارتباطات معتقدند که عمر تلگرام با ظهور اينترنت و کامپيوترخانگی که امکان ارسال مجانی نامه الکترونيکی (ای ميل) و همچنين ارتباط همزمان از طريق تيز پيک را فراهم کرد، حدود دوازده سال پيش به پايان رسيده و احتمالا کودکانی که در قرن بيست و يکم متولد شده اند هيچ گاه تلگرامی مخابره يا دريافت نخواهند کرد. به گفته بسياری از ميانسالان در آمريکا که در روزهای گذشته با رسانه ها مصاحبه می کردند، "تلگرام ديگر يک خاطره دور و دراز از زمانی سپری شده است." بسياری از موزه داران در آمريکا از هم اکنون به کار جمع آوری تلگرام های قديمی مشغول شده اند و اگر چه وسترن يونيون اعلام نکرده است که آخرين تلگرام را به چه کسی رسانده، آنها اعلام کرده اند حاضرند آخرين تلگرام را با قيمت بالايی بخرند. اگر ساموئل مورس که اولين پيام تلگرافی خود را از واشنگتن به باليتيمور با اين جمله مشهور "خدا چه چيزهای شگفت آوری دارد" مخابره کرد، هم اکنون زنده بود، اکنون مجبور می شد به سبک پيغام های تلگرافی بنويسد: "TLGRM DED" (تلگرام مرد). اختراعی عجيب تلگرام به عنوان سر آغاز دوران رشد و شکوفايی سرمايه داری شناخته شده است. از طريق تلگرام اخبار و اطلاعات اقتصادی و سياسی و همچنين پيام های فوری نظامی رد و بدل می شد و به اين ترتيب تلگرام نقشی اساسی در توسعه اقتصادی و اجتماعی نيمه دوم قرن نوزدهم ايفا کرد. هنگامی که ساموئل مورس در سال ۱۸۴۳ (۱۲۲۲ خورشيدی) اين اختراع را به نام خود ثبت کرد هرگز تصور نمی کرد ابعاد اين اختراع با سرعتی باور نکردنی گسترش يابد. سرعت تلگراف که از سال ۱۸۴۴ آغاز به کار کرد ظرف چند سال از چند روز به تنها چند دقيقه رسيد. اختراع مورس و گسترش کابل های تلگرام در آمريکا و سپس در سراسر جهان به رشد آن کمک کرد و به اين ترتيب بهای ارسال تلگرام که در ابتدا بسيار گران بود به سرعت پائين آمد و در سال ۱۸۶۸ به حدود يک دلار و چهار سنت رسيد که هنوز هم گران محسوب می شد. اما اين قيمت به زودی توسط وسترن يونيون که ساليانه نزديک به شصت ميليون تلگرام ارسال می کرد شکسته شد و به طور متوسط به حدود سی سنت رسيد. وسترن يونيون رکورد خود را در سال ۱۹۲۹ با ارسال ۲۰۰ ميليون تلگرام شکست و دوران تازه ای از رونق تجارت تلگرام آغاز شد. با اين حال بسياری به خاطر می آورند که در اين دوران دريافت تلگرام به معنای دريافت يک خبر بد بوده است. تلگرام همچنين در حرفه روزنامه نگاری نيز به سرعت نقشی اساسی يافت. يکی از نخستين بهره برداری ها از تلگرام، گزارش جنگ کوبا و اسپانيا در سال ۱۸۹۷ بود. شايد از همين رو است که در قرن نوزدهم بسياری از روزنامه ها روزنامه ها نظير ساندی تلگراف، تلگرام و ديلی تلگرام نام خود را از تلگراف که مترادف با سرعت در انتشار اخبار بود گرفته بودند. آغازگر ارتباطات مدرن در سال ۱۸۶۵، به دعوت ناپلئون سوم، نمايندگان بيست کشور جهان درپاريس اجتماع کردند و اولين قرارداد بين المللی ارتباطی به نام اتحاديه بين المللی تلگراف را تصويب کردند و درهمان سال، نخستين آيين نامه بين المللی تلگراف را نيز به تصويب رساندند که بعدا به اتحاديه بين المللی ارتباطات راه دور ITU تغيير نام داد. در تحولی ديگر، سال ۱۸۷۱، هنگام محاصره پاريس تلگراف نوری توسط "ژول ليساژو" اختراع شد. همچنين درسال ۱۸۹۹، تقويت کننده تلگراف زيردريايی توسط مهندس انگليسی، "سيدنی براون" اختراع شد. سال ۱۹۳۲، خدمات تلکس توسط پست انگلستان عرضه شد. در ضمن اصطلاح مخابرات (tele communication) در اين سال به وجود آمد و اتحاديه بين المللی تلگراف به اتحاديه بين المللی مخابرات تبديل شد. در سال ۱۹۳۸ "آلفرد ويل" خطوط تلگراف خط و نقطه را به‌عنوان حروفی خاص برای تلگراف ابداع کرد. از نيمه دوم قرن گذشته اما به تدريج از جذابيت تلگرام کاسته شد و رقبايی چون ارتباطات ماهواره ای و تلفن و سرانجام در قرن بيست و يکم تلفن های همراه دارای قابليت ارسال پيام های کوتاه و عکسبرداری و فيلمبرداری و انتقال فوری آن از راه رسيدند و تلگرام را همچون ساير پديده های رسانه ای قرن گذشته نظيرتلويزيون های سياه و سفيد به موزه تاريخ سپردند.
با رساندن آخرين تلگرام در بيست و هفتم ژانويه (هفتم بهمن ماه) توسط شرکت وسترن يونيون عصر تلگرام، در آمريکا به پايان رسيد. اگرچه در ده سال گذشته با رشد پرشتاب اينترنت در جهان، ازنقش تلگرام در انتقال سريع اطلاعات فوری کاسته شده بود اما ده سالی طول کشيد تا زمان به تاريخ پيوستن اين پديده رسانه ای در کشوری که زادگاه آن بوده به سر برسد. مسئولان وسترن يونيون کمپانی که صد و پنجاه و پنج سال در زمينه ارسال تلگراف فعاليت می کرد، در اين باره می گويند: "ارسال هر تلگراف هزينه ای معادل دو دلار داشت که قابل رقابت با ساير سرويس های ارتباطی نبود." در واقع وسترن يونيون به عنوان بزرگترين و قديمی ترين شرکت تلگراف سال گذشته از ارسال تلگراف تنها پانصد هزار دلار در آمد داشته است که به هيچ وجه به ساير درآمدهای اين شرکت از جمله انتقال پول که چهار ميليارد دلار سود خالص داشته است، قابل مقايسه نبود. تلگرام که در نيمه نخست قرن وظيفه انتقال سريع اطلاعات را بر عهده گرفت و نقشی اساسی در توسعه اجتماعی يافت به تدريج با افزايش خطوط تلفن در منازل و سپس سرعت يافتن پست، که در اغلب کشور نامه ها را همان روز يا روز بعد به مقصد می رساند با خطر روبرو شده بود. مرگ دير هنگام اما مدت زيادی طول کشيد تا در مقايسه با سرويس های ديگر نظير فکس، تلفن، تلفن همراه، پيام های کوتاه، نامه فوری، ای ميل و سرانجام تيز پيک (مسنجر) و تلفن اينترنتی، ارسال يک تلگرام امری کم فايده تر به نظر برسد. در سال گذشته در آمريکا تنها بيست هزار تلگرام مخابره شده است. اگرچه شيوه ارسال تلگرام يعنی مراجعه مشتری به باجه پست يا تلگرافخانه مدتهاست سپری شده و اغلب مشتريان در کشورهای مختلف می توانند از طريق تلفن با مرکز مخابره تلگراف تماس بگيرند و پيام تلگرافی خود را بخوانند، اما اين آمار با ميزانی که مردم در حدود سی سال پيش يعنی پيش از آغاز انقلاب ارتباطات از تلگراف استفاده می کردند بسيار فاصله دارد. بسياری از کارشناسان ارتباطات معتقدند که عمر تلگرام با ظهور اينترنت و کامپيوترخانگی که امکان ارسال مجانی نامه الکترونيکی (ای ميل) و همچنين ارتباط همزمان از طريق تيز پيک را فراهم کرد، حدود دوازده سال پيش به پايان رسيده و احتمالا کودکانی که در قرن بيست و يکم متولد شده اند هيچ گاه تلگرامی مخابره يا دريافت نخواهند کرد. به گفته بسياری از ميانسالان در آمريکا که در روزهای گذشته با رسانه ها مصاحبه می کردند، "تلگرام ديگر يک خاطره دور و دراز از زمانی سپری شده است." بسياری از موزه داران در آمريکا از هم اکنون به کار جمع آوری تلگرام های قديمی مشغول شده اند و اگر چه وسترن يونيون اعلام نکرده است که آخرين تلگرام را به چه کسی رسانده، آنها اعلام کرده اند حاضرند آخرين تلگرام را با قيمت بالايی بخرند. اگر ساموئل مورس که اولين پيام تلگرافی خود را از واشنگتن به باليتيمور با اين جمله مشهور "خدا چه چيزهای شگفت آوری دارد" مخابره کرد، هم اکنون زنده بود، اکنون مجبور می شد به سبک پيغام های تلگرافی بنويسد: "TLGRM DED" (تلگرام مرد). اختراعی عجيب تلگرام به عنوان سر آغاز دوران رشد و شکوفايی سرمايه داری شناخته شده است. از طريق تلگرام اخبار و اطلاعات اقتصادی و سياسی و همچنين پيام های فوری نظامی رد و بدل می شد و به اين ترتيب تلگرام نقشی اساسی در توسعه اقتصادی و اجتماعی نيمه دوم قرن نوزدهم ايفا کرد. هنگامی که ساموئل مورس در سال ۱۸۴۳ (۱۲۲۲ خورشيدی) اين اختراع را به نام خود ثبت کرد هرگز تصور نمی کرد ابعاد اين اختراع با سرعتی باور نکردنی گسترش يابد. سرعت تلگراف که از سال ۱۸۴۴ آغاز به کار کرد ظرف چند سال از چند روز به تنها چند دقيقه رسيد. اختراع مورس و گسترش کابل های تلگرام در آمريکا و سپس در سراسر جهان به رشد آن کمک کرد و به اين ترتيب بهای ارسال تلگرام که در ابتدا بسيار گران بود به سرعت پائين آمد و در سال ۱۸۶۸ به حدود يک دلار و چهار سنت رسيد که هنوز هم گران محسوب می شد. اما اين قيمت به زودی توسط وسترن يونيون که ساليانه نزديک به شصت ميليون تلگرام ارسال می کرد شکسته شد و به طور متوسط به حدود سی سنت رسيد. وسترن يونيون رکورد خود را در سال ۱۹۲۹ با ارسال ۲۰۰ ميليون تلگرام شکست و دوران تازه ای از رونق تجارت تلگرام آغاز شد. با اين حال بسياری به خاطر می آورند که در اين دوران دريافت تلگرام به معنای دريافت يک خبر بد بوده است. تلگرام همچنين در حرفه روزنامه نگاری نيز به سرعت نقشی اساسی يافت. يکی از نخستين بهره برداری ها از تلگرام، گزارش جنگ کوبا و اسپانيا در سال ۱۸۹۷ بود. شايد از همين رو است که در قرن نوزدهم بسياری از روزنامه ها روزنامه ها نظير ساندی تلگراف، تلگرام و ديلی تلگرام نام خود را از تلگراف که مترادف با سرعت در انتشار اخبار بود گرفته بودند. آغازگر ارتباطات مدرن در سال ۱۸۶۵، به دعوت ناپلئون سوم، نمايندگان بيست کشور جهان درپاريس اجتماع کردند و اولين قرارداد بين المللی ارتباطی به نام اتحاديه بين المللی تلگراف را تصويب کردند و درهمان سال، نخستين آيين نامه بين المللی تلگراف را نيز به تصويب رساندند که بعدا به اتحاديه بين المللی ارتباطات راه دور ITU تغيير نام داد. در تحولی ديگر، سال ۱۸۷۱، هنگام محاصره پاريس تلگراف نوری توسط "ژول ليساژو" اختراع شد. همچنين درسال ۱۸۹۹، تقويت کننده تلگراف زيردريايی توسط مهندس انگليسی، "سيدنی براون" اختراع شد. سال ۱۹۳۲، خدمات تلکس توسط پست انگلستان عرضه شد. در ضمن اصطلاح مخابرات (tele communication) در اين سال به وجود آمد و اتحاديه بين المللی تلگراف به اتحاديه بين المللی مخابرات تبديل شد. در سال ۱۹۳۸ "آلفرد ويل" خطوط تلگراف خط و نقطه را به‌عنوان حروفی خاص برای تلگراف ابداع کرد. از نيمه دوم قرن گذشته اما به تدريج از جذابيت تلگرام کاسته شد و رقبايی چون ارتباطات ماهواره ای و تلفن و سرانجام در قرن بيست و يکم تلفن های همراه دارای قابليت ارسال پيام های کوتاه و عکسبرداری و فيلمبرداری و انتقال فوری آن از راه رسيدند و تلگرام را همچون ساير پديده های رسانه ای قرن گذشته نظيرتلويزيون های سياه و سفيد به موزه تاريخ سپردند.